Yeni bir EYT düzenlemesini beklemeden emekli olmak isteyen milyonlarca kişi için bazı özel yasal haklar hâlihazırda yürürlükte. Kadınlar, engelliler, yıpranma payı olan meslek sahipleri ve bazı SGK istisnası bulunanlar, mevcut yasalarla erken emeklilik şansına sahip.
EYT Olmadan Erken Emeklilik Mümkün mü?
Türkiye’de geçtiğimiz yıl yürürlüğe giren Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesi, 1999 öncesi sigorta girişi olan yüzbinlerce kişiye yaş şartı olmadan emekli olma fırsatı sundu. Ancak yeni bir EYT dalgası bekleyen milyonlar için henüz yasal bir hazırlık bulunmuyor.
Buna rağmen, mevcut mevzuata göre belirli şartları taşıyan bazı sigortalılar, EYT’ye gerek kalmadan erken emeklilik hakkına ulaşabiliyor. SGK mevzuatında tanımlı bazı meslek grupları, sağlık durumu ya da özel çalışma statüsü olanlar bu haklardan doğrudan faydalanabiliyor.
İşte EYT’siz Şipşak Emeklilik Sağlayan Yasal Yollar
- Engelli Bireyler için Erken Emeklilik
Engellilik oranı %40 ve üzeri olan bireyler, prim günü ve sigortalılık süresi şartlarını karşıladığında yaş şartına bakılmaksızın emekli olabiliyor. Bu uygulama “Vergi İndirimi ile Erken Emeklilik” ya da “Engelli Statüsünde Emeklilik” olarak geçiyor. - Malulen Emeklilik Hakkı
En az %60 oranında iş gücü kaybı raporu alan ve en az 1800 prim günü olan bireyler (sigortalılık süresi 10 yıl) malulen emeklilik başvurusu yapabiliyor. - Kadınlar İçin Doğum Borçlanması ile Emeklilik
Kadın sigortalılar, 3 doğuma kadar toplam 6 yıl borçlanma yaparak prim günlerini artırabiliyor ve yaş şartını öne çekebiliyor. Bu, özellikle sigorta başlangıcı geç olan kadınlar için önemli bir avantaj sağlıyor. - Askerlik Borçlanması ile Yaş Geri Çekme
Erkek sigortalılar, askerlik borçlanması sayesinde sigorta başlangıç tarihini öne çekebiliyor. Bu sayede hem prim kazanıyor hem de yaş şartında esneme sağlanıyor. - Yıpranma Payı (Fiili Hizmet Süresi Zammı)
Ağır ve tehlikeli işlerde çalışanlar için özel yıpranma süreleri mevcut. Bu kapsama giren meslekler arasında:- Maden işçileri
- Askeri personel
- İtfaiyeciler
- Cezaevi infaz koruma memurları
- Basın çalışanları
Bu kişiler, her yıl için ek prim kazanıyor ve daha erken yaşta emekli olabiliyor.
- Bağ-Kur’lu Kadınlara 50, Erkeklere 55 Yaş Şartıyla Emeklilik
Vergi kaydı olan ya da tarımda çalışan bazı Bağ-Kur’lular, 5400 gün prim ile kadınlarda 50, erkeklerde 55 yaşında emekli olabiliyor. Bu istisna sadece 8 Eylül 1999 öncesi kayıtlı olanlar için geçerli.
Kısmi Emeklilik ile 3600 Günle Emeklilik
En az 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim günü olan kişiler, belirli yaş aralıklarıyla kısmi emeklilik hakkı kazanabiliyor. Bu uygulama:
- Erkekler için 60 yaş,
- Kadınlar için 58 yaş
şartıyla işliyor. 1999 öncesi işe başlayanlar için geçerli olan bu sistem hâlâ yürürlükte.
Tarım Sigortalılarına Özel Erken Emeklilik Hakkı
Tarım Bağ-Kur’lularına özel olarak uygulanan sistemde, daha düşük primle emekli olma imkânı var. Bu gruptakiler:
- 5400 prim günü
- 15 yıl sigortalılık süresi
ile yaş şartını tamamladıklarında emekliliğe hak kazanabiliyor. Kadınlar için doğum borçlanması, erkekler için askerlik borçlanması bu süreçte tamamlayıcı rol oynuyor.
Ev Hanımlarına Emeklilik Kolaylığı Yolda
Hükûmetin gündeminde olan yeni düzenleme ile ev hanımlarına prim desteği sağlanması bekleniyor. Henüz yasalaşmasa da bu düzenleme, isteğe bağlı sigorta ödeyen ev kadınlarına devletin %30 oranında prim katkısı sağlaması üzerine kurulacak. Bu uygulama hayata geçerse ev hanımlarının daha düşük maliyetle emekli olmaları sağlanacak.
Sosyal Güvenlik Uzmanlarından Uyarı: EYT’ye Takılmadan Hakkınızı Araştırın
SGK uzmanları, birçok vatandaşın mevcut yasalarla erken emekli olabileceğini ancak bu hakkı bilmediği için yıllarca beklediğini ifade ediyor. Özellikle:
- İlk sigorta giriş tarihi
- Prim günü toplamı
- Sağlık durumu
- Çalışılan işin niteliği
gibi kriterlerin dikkatle incelenmesi, erken emeklilik için avantaj sağlayabilir. e-Devlet ve SGK il müdürlükleri üzerinden bireysel emeklilik durumu sorgulaması yapılabiliyor.
